Het is niet zo dat Turkse Nederlanders iedere dag met de Turkse vlag staan te wapperen op de Erasmusbrug in Rotterdam. Dit is een uniek moment dat voor veel Nederlandse Turken van groot belang is. Een mislukte staatsgreep tegen een president die door een overgrote meerderheid van de Nederturken wordt gesteund. Ik sta er niet van op te kijken dat Turken op zo'n moment de straat op gaan om met z'n allen solidariteit te tonen ten aanzien van de president die zij steunen en de bevolking die in groten getale deze president ook nog altijd blijft steunen. Ik vind het erg makkelijk om deze eenmalige gelegenheid waar Turks nationalisme wordt geuit, aan te grijpen als een 'zie-je-nu-wel' momentje waaruit zou blijken dat Nederlanders (of westerlingen) niet nationalistisch mogen zijn, maar minderheden wel. Heb je de Franse vlaggen niet opgemerkt na de aanslagen in Parijs? Zie je niet hoe massaal Nederlanders in oranje of rood-wit-blauw de straat op gaan op koningsdag, bevrijdingsdag of bij een EK/WK-wedstrijd? Uitingen van nationalisme die absoluut niet worden gezien als extreemrechts, eng of neonazi. De gelegenheden die jij noemt waar de antifascistische alliantie weer komt opdagen, zijn evenementen die georganiseerd worden door groepen die een intolerante vorm van nationalisme bepleiten, waarbij alles dat afwijkt van de door hun gekozen volksnorm wordt afgekeurd of in ieder geval met argusogen wordt gevolgd. Als pro-Erdogan demonstranten wekelijks de straat op zouden gaan om hun verbondenheid met Erdogan te tonen, kun je erop rekenen dat dit wel degelijk wordt opgepakt door de media die hier vraagtekens bij zetten en gaan Nederlanders reageren die het niet fijn vinden dat dit met zo'n regelmaat gebeurt. Laat staan dat het zou worden aangemoedigd.
En om in te gaan op zijn eerste alinea waar hij stelt dat nationalisme iets gezonds en normaals is en dat je trots hoort te zijn op je afkomst, je volk en je geschiedenis. Ook ik zie nationalisme niet als iets slechts of verkeerds. Het is een bruikbaar bindmiddel waardoor mensen die anders niet veel met elkaar zouden hebben, toch op een schappelijke manier met elkaar kunnen samenleven. Ook houdt het waardevolle elementen van een samenleving in stand die een cultuur authenticiteit en schoonheid geven. Wat dat betreft hoeft nationalisme niet slechts betrekking te hebben op een natie en een staat, maar ook op andere vormen van samenlevingen waarbinnen individuen zijn georganiseerd. Wat wij noemen 'nationalisme' is enkel de invulling daarvan in een nationale context. Nu is het helaas zo dat dit bruikbare bindmiddel ook constant wordt gebruikt door figuren die de illusie van een volkseenheid willen scheppen voor andere doeleinden dan de waardevolle doeleinden die ik hierboven al kort heb geschetst. Dan is nationalisme niet meer een versterker van culturele identiteiten en gemeenschapsgevoel, maar keert het zich daar juist tegen. Respect binnen een gemeenschap verandert dan in respect voor een bepaald abstract ideaal van de gemeenschap die een handjevol leiders heeft uitgekozen. Iedereen die daar niet aan voldoet, verdient dat respect niet. Dit is dus een intolerante vorm van nationalisme die ik verafschuw en die ik zelfs niet eens in de nationalistische traditie plaats. Intolerant nationalisten pretenderen namelijk cultuur en traditie te beschermen, maar breken kinderlijk eenvoudig waardevolle culturele aspecten af die niet conform de cultuur van henzelf is en die zij beschouwen als superieur. Fascisten worden als nationalisten aangeduid, terwijl fascisten doorgaans een zeer oppervlakkige en selectieve vorm van de nationale cultuur accepteren. Je hoeft niet veel onderzoek te doen om tot de conclusie te komen dat Hitler, Mussolini en Pinochet bijzonder weinig respect hadden voor de nationale cultuur die in hun landen eeuwenlang is opgebouwd. Zij braken meer af dan dat zij behouden en bouwden meer een nieuwe nationale identiteit op dan dat zij de bestaande nationale identiteit beschermden. Als we respect voor deze nationale tradities, culturen, gebruiken, waarden, vrijheden en gewoontes als nationalisme aanduiden, zijn degenen die als de ultieme nationalisten worden geportretteerd in werkelijkheid de ultieme anti-nationalisten. Ik vind het daarom ook erg jammer dat zowel aan de linkerzijde als de rechterzijde van het politieke spectrum een consensus bestaat dat de term nationalisme geschikt is voor deze vorm van anti-nationalisme. Een minder beladen voorbeeld hiervan in de Nederlandse politiek: als PvdA, GroenLinks en D66 meer willen investeren in nationale culturele ontwikkeling en kunst wordt dat niet gezien als nationalisme maar een linkse hobby, terwijl als de PVV schreeuwt over het behoud van zwarte piet en tegelijkertijd kunst- en cultuursubsidies wil afbreken, wordt Wilders plots gezien als de behoeder van de Nederlandse cultuur. De omgekeerde wereld.
En tot slot nog een ander puntje dat de schrijver van dat berichtje aanhaalt en dat ik vaker hoor, namelijk dat je trots moet zijn op je geschiedenis en je volk. Dat is zo'n inhoudsloze abstractie dat het goed doet als jingoïstisch mantra bij een Pegida-demonstratie, maar het snijdt geen hout. Sowieso het idee dat je trots bent op iets waar je zelf niets mee te maken hebt gehad, vind ik nogal vreemd, maar als we dat 'ok' vinden, begrijp ik ook niet waarom je trots zou moeten zijn op ieder aspect van je vaderlandse geschiedenis, hoe beschamend die mogelijk is. Het koloniale verleden van Nederland in het huidige Indonesië en het verleden van slavenhandel is allemaal erg treurig en ik zou liever willen dat het nooit gebeurd was. Maakt dit mij minder nationalistisch dan als ik dit zou aanmoedigen? Wederom, als dat de perceptie van nationalisme is van de schrijver, wil ik er niets mee te maken hebben. Dan beoordeel je een daad niet op morele gronden, maar op basis van wie de daad uitvoert. Ik hoef niemand hier uit te leggen waarom dat principe fundamenteel niet deugt, hoop ik.
Nationalisme verder een heel leuk onderwerp waar ik wel dieper op in wil gaan.
Gelijk ook maar een boektipje:
Nationalism & Culture van Rudolf Rocker. Ebook te koop voor 3 euro.
